این شیرها برای تنظیم دبی سیال عبوری از عملگرها و در نتیجه کنترل سرعت بالابر به کار می روند. در ساده ترین حالت این امر با تغییر دادن سطح یک اریفیس محقق می شود. مشخصات اریفیس نقش اصلی را در طراحی ابزار آلات کنترل هیدرولیکی بازی می کند. جریان عبوری از اریفیس کنترل معمولاً مغشوش فرض می شود با توجه به این امر دبی سیال را می توان چنین محاسبه کرد q دبی جریان ، x     سطح اریفیس، sp     افت فشار ناشی از از اریفیس و k ثابتی است که مقادیر مختلفی را نظیر مشخصات اریفیس، ویسکوزیته سیال و عدد رینولدز شامل می شود. اساس کار اریفیس کاهش ناگهانی سطح مقطع سیال است که این کاهش می تواند ثابت باشد، ولی معمولاً متغیر است. در حالت ایده آل طول اریفیس صفر و لبه های آن تیز فرض می شود. همچنین فرض می شود که اریفیس نسبت به تغییرات دمای سیال ( یعنی ویسکوزیته) حساس نیست.
دبی جریان عبوری از اریفیس متناسب با مجذور افت فشار تغییر کرده و نسبت به تغییرات ویسکوزیته حساس است. اگر افت فشار و دمای سیال بالابر به طور منطقی ثابت تغییرات جزیی فشار قابل قبول باشند از این نوع اریفیس می توان برای کنترل دبی جریان بالابر استفاده کرد.
وقتی که کنترل دقیق سرعت بالابر تحت تغییرات وضعیت بار مورد نیاز باشد، لازم است که افت فشار در طول اریفیس ثابت نگه داشته شود. رابطه بین جریان و موقعیت ابزار تنظیم کننده می تواند خطی، لگاریتی یا مطابق با یک منحنی خاص باشد. استفاده از یک شیر یکطرفه همراه با شیر کنترل دبی باعث ایجاد جریان تنظیم شده ای در یک جهت و جریان آزاد در جهت عکس می شود.
سه نوع خاص از شیرهای کنترل دبی بالابر عبارتند از:
1-      شیرهای شتاب گیر 
2-      شیرهای جبران دما یا ویسکوزیته 
3-      شیرهای جبران فشار 
شیرهای شتاب گیر
این گونه شیرها ، شیرهای خفگی اند که در آنها گلوگاه توسط یک غلتک و یا اهرم کنترل می شود. این شیرها می توانند در حالت عادی باز یا در حالت عادی بسته باشند تا جریان و به تبع آن شتاب دهندگی و شتاب گیری قابل کنترل باشند. به این نوع شیرها ، شیر یکطرفه و شیر خفگی ثانویه را هم می توان اضافه کرد که اولی برای جریان آزاد معکوس و دومی برای تأمین حداقل جریان هنگام بسته بودن گلوگاه اصلی به کار می رود.
در مدار از یک شیر شتاب گیر برای آهسته کردن حرکت پیستون در انتهای کورس استفاده شده است. در شروع کورس، سرعت به خوبی توسط محدود کننده A     که دبی جریان خروجی از سیلندر را کنترل می کند و محدود کننده C      که جریان بسیار اندکی از آن عبور می کند، کنترل می شود. زمانی که بادامک به غلتک کنترل نیرو وارد کند میله اصلی شیر B     به آهستگی مسیر جریان اصلی را می بندد.
کنترل سرعت قسمت نهایی کورس پیستون بر عهده محدود کننده C     است. در هنگام بازگشت پیستون، جریان از کنار شیر شتاب گیر و از طریق شیر یکطرفه D     به راحتی عبور خواهد کرد.
شیرهای شتاب گیر برای کاربردهای با دبی زیاد بهترین انتخاب اند و معمولاً برای دبی های کمتر از l.min     15 توصیه نمی شود.
شیرهای کترل دبی جبران کننده ویسکوزیته یا جبران دما بالابر
ویسکوزیته روغن هیدرولیکی به دمای آ بستگی دارد، از این رو برخی از تولید کنندگان شیر به جبران دما و برخی دیگر به جبران ویسکوزیته روغن توجه می کنند. ساده ترین کار برای برطرف کردن تأثیر ویسکوزیته استفاده از اریفیس با لبه تیز است که در آن میزان جریان عبوری مستقل از ویسکوزیته سیال است.
در بعضی از طرحهای شیرهای خفگی جبران دما یا ویسکوزیته ، سوراخ اریفیس که پدیده خفگی در آنجا اتفاق می افتد، شامل دو صفحه کنار هم است که یکی کاملاض ثابت و دیگری قابل جا به جا کردن است.
هنگام حرکت صفحه متحرک نسبت به صفحه ثابت شکاف V شکل مقطع جریان، پوشیده می شود. طراحی گلوگاه به طراحی یک اریفیس با گوشه های تیز منجر می شود تا دبی جریان از ویسکوزیته و دما (به خصوص در دبی های بالاتر) مستقل باشد. در این حالت مشکلاتی در دبی های پایین(l/min     5/0>) نیز اتفاق می افتد زیرا در چنین حالتی شیر با ویسکوزیته پایین روغن بهتر کار می کند. جریان عبوری از این شیرها به بار بستگی دارد ولی این خاصیت را می توان با اضافه کردن یک میله جبران کننده اصلاح کرد. از شیر یکطرفه غالبا برای تسهیل عبور جریان معکوس استفاده می شود.
روش دیگر جبران دما که از سوی برخی تولیدکنندگان مورد توجه قرار می گیرد، استفاده از مکانیزمای تنظیمی در قسمتی از اریفیس است که از مواد با ضریب انبساط گرمایی بسیار بالا ساخته شده است. در هنگام افزایش دمای سیال، میله دوکی شکل داخل مکانیزم افزایش طول پیدا کرده و میزان باز بودن اریفیس را کاهش می دهد.
شیر کنترل دبی جبران فشار
در این نوع شیرها میله جبران فشار، که در داخل شیر کنترل دبی تعبیه شده است، افت فشار را مستقل از تغییرات در فشار ورودی و فشار ناشی از بار نگاه می دارد. یک شیر کنترل دبی جبران فشار را به صورت شماتیک همراه با نماد هیدرولیکی مربوطه نمایش می دهد. در این شیر دبی جریان توسط اریفیس اندازه گیر (1) تنظیم می شود. (این اریفیس جبران ویسکوزیته نیز هست) در حالت بیکاری مدار، میله جبران کننده (2) با فنر جبران کننده (3) کاملا باز نگه داشته می شود. به محض آنکه جریانها برقرار می شوند، افت فشار در طول شیر ایجاد می شود. بدین صورت که فشار در بالای دست جریان اریفیس اندازه گیری سعی در بستن شیر دارد ولی این امر با مقاومت فنری که توسط فشار پایین دست جریان اریفیس تقویت شده روبرو می شود. میله جبران کننده خود را در حالت تعادل با افت فشار ناشی از اریفیس جبران کننده (4) ( که مقطع آن با میله نیمه بسته شکل داده شده) قرار می دهد. هرگونه افزایش فشار راهگاه تغذیه سعی در بستن میله دارد که این امر با افزایش افت فشار در طول اریفیس جبران کننده خنثی می شود. اگر فشار ناشی از بار افزایش پیدا کند، اریفیس جبران کننده باز شده و دوباره افت فشار را در طول اریفیس اندازگیر بر روی مقدار تنظیم شده ثابت نگه می دارد. این افت فشار معمولاض بین 3 تا 6 bar و وابسته به ابعاد اریفیس اندازه گیر است. کل افت فشار به اختلاف فشار بین خط تغذیه و بار بستگی دارد اما افت فشاری بین 5 تا bar    12 در طول یک شیر برای آنکه به خوبی کار کند، قابل قبول است، اریفیس میرا کننده(5) جبران کننده پایدار کرده از نوسانات شدید فشار جلوگیری می کند. ابزارآلات محدودکننده کورس(ضد جهش) به میله جبران کننده متصل می شوند تا از نوسانات شدید جریان در اثر پدیده موج ضربه ای که در هنگام راه اندازی مدار رخ می دهد، جلوگیری کنند.
هنگامی که جریانی از اریفیس اندازه گیر عبور نمی کند، میله جبران فشار بالابر به طور کامل باز می شود. به محض آنکه سیال شروع به جریان می کند افت فشار در طول شیر سبب پرش میله جبران کننده می شود. محدود کننده کورس پیستون وسیله ای است که حرکت میله جبران کننده را محدود می کند. هر زمان که تنظیم شیر کنترل دبی تغییر کند این ابزار باید تنظیم شود تا میله جبران کننده در نزدیکترین فاصله از موقعیت نهایی مطلوبش قرار گیرد. البته در انی حالت تغییرات شدید فشار به خوبی قابل تصحیح نیستند.
از شیرهای کنترل دبی جبران کننده فشار بالابر هنگامی باید استفاده کرد که به کنترل دقیق سرعت در فشار متغیر خط تغذیه یا در فشار ناشی از بار نیاز باشد. حداقل دبی پایدار تنظیم شده خروجی از یک شیر کنترل دبی با کیفیت مطلوب در حدود l/min     1/0 است. خوب فیلتر شدن سیال در شیرهای کنترل دبی امری اساسی است ( فیلترهای با دقت بالاتر از mm    10) از طول عمر شیر و موثر بودن کنترل را افزایش می دهد. هر چه میزان دبی ای که باید کنترل شود کمتر باشد، کیفیت فیلتر کردن نیز باید بهتر شود.
انواع مختلف مکانیزمهای تنظیم شیر بالابر در دسترس اند: دستگیره دستی، دستگیره دستی قفل شو، کنترل با موتور DC، اهرمی.
شایان ذکر است هرجا که از یک شیر کنتلر دبی در سیستم استفاده شود همیشه مقداری افت فشار و به تبع آن تولید گرما خواهیم داشت.