با توجه به افزایش جمعیت شهری در جهان و بلندترشدن ساختمان‌ها، نقش آسانسورها ,و بالابر هر روز پررنگ‌تر از قبل میشود.تاریخچه پیدایش آسانسور و بالابر هیدرولیکی که از ابتدایی‌ترین ماشینهای ساخت بشر محسوب میشود، به ۲۵۳ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. ارشمیدس وسیله‌ای شبیه به آسانسور اختراع کرد که قابلیت حمل یک نفر را برای ارتفاعات نه‌چندان بلند داشت.
از یکسو، آسمانخراش‌های جدید و مدرن در سراسر دنیا از نظر ارتفاع و تعداد طبقات با هم در رقابت هستند. از سوی دیگر، تقاضای آسانسورهای سریع و بالابر با ظرفیت بالا نیز به صورت فزاینده‌ای رشد کرده است.
آسانسورهای هیدرولیکی مورد نیاز این آسمانخراش‌های سر به فلک کشیده باید دارای سرعت بالا و تکنولوژی مدرن باشند لذا این آسانسورها باید مراحل تحقیقات و آزمایش‌های گوناگون را در فرآیند تولید طی کرده و با استفاده از روش‌های نوین و تکنولوژی پردازش دانش، به محصول مناسب برسند.
شرکتهای آسانسورسازی و بالابر صنعتی برای دستیابی به چنین هدفی، در حال توسعه راه‌حل‌های پیشرفته‌ای هستند که با ترکیب تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته، آسانسورهایی ایمن، سریع و راحت را به مشتریان عرضه کنند.
در همین راستا شرکت میتسوبیشی ژاپن قصد دارد سریع‌ترین آسانسور جهان را در ساختمانی به بلندی ۶۲۳ متر و با ۱۲۸ طبقه در شانگهای چین راه‌اندازی کند
با افتتاح این آسانسور سال ۲۰۱۴، میتوان از طبقه همکف در کمتر از یک دقیقه، ارتفاع ۵۶۵ متری این برج را طی کرد (در واقع این آسانسور ۱۶.۶ متر را در عرض یک ثانیه طی خواهد کرد.)
این در حالی است که نخستین آسانسور تجاری جهان که سال ۱۸۵۷ توسط شرکت «اوتیس» راه‌اندازی شد، می‌توانست در یک دقیقه ارتفاع ۱۲ متری را طی کند.
آسانسور معمولا از سه جزء اصلی تشکیل شده است: یک کابل، یک بالارونده و یک منبع تامین نیرو. حرکت آسانسور به وسیله موتوری است که معمولا در بالای چاهک آسانسور نصب میشود.
روی فلکه این موتور سیم به اصطلاح بکسلی (رشته‌های به هم پیچیده فلزی) وجود دارد که از یک سمت به کابین آسانسور و از سمت دیگر به وزنه‌های آسانسور که درون فرمی به نام فرم وزنه قرار دارند، متصل است.
اندازه این وزنه‌ها به اندازه وزن کابین به علاوه نصف وزن ظرفیت کابین است. وزن هر نفر در استاندارد آسانسور ۷۵ کیلوگرم است.
دلیل قراردادن وزنه در سیستم آسانسور کمک به بالابردن آسانسور است، در غیر این صورت برای این کار باید از موتورهای بسیار قوی با کیلووات بالا استفاده کرد.
پس با این کار توان موتور مورد استفاده کاهش می‌یابد. انتظار میرود این وزنه در پایین‌آمدن آسانسور مزاحمت ایجاد کند، اما چون هر جسم بدون دخالت به پایین سقوط میکند، پس استفاده از وزنه مانعی بزرگی در حرکت آسانسور ایجاد نمی‌کند.
از بالابر ارشیمدس تا آسانسورهای نوین
تاریخچه پیدایش آسانسور که از ابتدایی‌ترین ماشینهای ساخت بشر محسوب میشود، به ۲۵۳ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد.
ارشمیدس وسیله‌ای شبیه به آسانسور اختراع کرد که قابلیت حمل یک نفر را برای ارتفاعات نه‌چندان بلند داشت.
این آسانسور دستی نمونه‌ای از تلاش‌های اولیه بشر برای ساختن یک بالابر بود و پس از آن آسانسور، حرکت تکاملی خود را به صورت مداوم پیمود. اما پایه‌گذار علمی و طراح آسانسور امروزی، دانشمند و ریاضیدان بزرگ جورج آتوود است که توانست با کمک یک قرقره بزرگ و یک طناب، آسانسور بسازد و سپس با ساختن ماشین آتوود که عبارت بود از دو وزنه که با یک نخ به یکدیگر مربوط می‌شدند و روی قرقره‌ها بالا و پایین می‌رفتند طرح ابتدایی یک آسانسور را ارائه کرد.
آتوود برای ایمن‌سازی این آسانسور نیز تدبیری اندیشیده بود: اگر هنگام بالا و پایین‌رفتن طناب پاره می‌شد، قسمت انتهایی طناب روی قرقره قفل می‌ماند و این کار باعث می‌شد تا آسانسور به‌رغم سقوط آزادی که از ارتفاع به سمت پایین داشت، به زمین برخورد نکند و شخصی که در آسانسور قرار داشت جان سالم به در ببرد.
شروع استفاده از آسانسورهای باری و مسافری، به قرون وسطی و در صومعه‌ها و استحکامات نظامی بازمی‌گردد. اما سال ۱۸۰۰، تولید فولاد، انقلابی در ساخت ساختمان‌های بلند ایجاد کرد. اسکلت‌بندی بناها به کمک فلزات شروع شد و معماران و مهندسان، آسمانخراش‌هایی ساختند که اگر اختراعی به نام آسانسور نبود، این برج‌ها قابل استفاده نبود.
سال۱۸۵۰ نخستین آسانسور هیدرولیکی توسط ویلیام تامپسون برای یک ساختمان چهار طبقه ساخته شد. همچنین اولین آسانسور به شکل امروزی که دارای ترمز ایمنی بود، سال ۱۸۵۴ توسط الیشا گراوز اوتیس در آمریکا ساخته و آزمایش شد و بعد از آن ورنر فون‌زیمنس اولین آسانسور الکتریکی را ابداع کرد تا بشر این‌گونه در مسیر طراحی آسانسورهای استاندارد امروزی گام بردارد.
اگر ارشمیدس را خالق بالابری ساده و آتوود را خالق آسانسور اولیه فرض کنیم، باید از اوتیس هم به عنوان مبتکر ساخت آسانسورهای نوین نام ببریم؛ فردی که هم‌اکنون بزرگترین کارخانه ساخت آسانسور در دنیا به نام او مشغول فعالیت است.
تاریخچه آسانسور در ایران
آسانسورهای امروزی حدود ۵۰ سال پیش وارد کشور شد. اولین آسانسور وارداتی به کشور مربوط به یک شرکت سوئیسی است که توسط یک شرکت ایرانی خریداری شد.
بعد از آن نیز شرکتهای خارجی دیگر در این زمینه فعالیت داشتند. اولین کارخانه آسانسورسازی در ایران توسط وزارت مسکن و شهر‌سازی در سال۱۳۵۰ در شهر صنعتی البرز قزوین تحت‌لیسانس یک شرکت سوئیسی راه‌اندازی شد.
پس از آن کارخانجات دیگری توسط شرکتهای خارجی در ایران فعالیت کردند، اما با توجه به تحریم وسایل بعد از انقلاب اسلامی و براساس ضرورت و نیاز، دست‌اندرکاران شروع به فعالیت‌های تولیدی در زمینه ساخت قطعات یدکی آسانسور کردند و درواقع آسانسور به صورت تلفیقی در کشور تولید و نصب شد تا اینکه در دهه ۷۰ مجوز واردات صادر شد و به‌دنبال آن، واحدهای فروش آسانسور به‌صورت رسمی و غیررسمی به‌وجود آمدند.
